Afscheidssymposium kinderarts Rob Rodrigues Pereira, Maasstad Ziekenhuis, 27-04-2012

Afgelopen vrijdag trok het afscheid van Rob Rodrigues Pereira meer dan 150 collegae, vrienden, ouders en (ex)patiënten uit het hele land naar het Maasstad Ziekenhuis voor een feestelijk en inspirerend symposium met vooraanstaande sprekers zoals Prof. Russell Barkley, Prof. Dick Swaab en Prof. Hugo Heymans. Voor wie Rob alleen kent als ADHD behandelaar, hier nog eens de aankondiging van het symposium dat wegens de grote belangstelling alleen toegankelijk was voor genodigden.

Rob’s kernkwaliteit, zoals ik hem als directe collega heb leren kennen en waarderen, is zijn vermogen om over grenzen heen te kijken, letterlijk en figuurlijk. Dat betreft ons eigen vak, de kindergeneeskunde, maar ook zijn belangstelling voor andere culturen en de gezondheidszorg in landen met veel grotere zorgen dan Nederland. Hij is een voorbeeld van iemand die het adagium “think globally, act locally” dagelijks in de praktijk brengt en doorgaat waar anderen cynisch resigneren.

Zijn brede belangstelling kwam natuurlijk ook tot uitdrukking in de achtergrond van de sprekers:

Prof. Russell A. Barkley, ‘Clinical Psychiatrist’ Medical University of South Carolina, Charlston, internationaal erkende autoriteit in het ADHD-onderzoek (Hier nadere achtergrondinfo over Prof Barkley), over de ziektelast van ADHD.

Prof. Dick F. Swaab, neurobioloog, voormalig directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek in Amsterdam, vooraanstaand hersenonderzoeker,  auteur van het boek Wij zijn ons brein, over de kwetsbaarheid van het zich ontwikkelende brein

Prof. Hugo S.A. Heymans, kinderarts, voormalig hoofd van het Emma Kinderziekenhuis AMC Amsterdam en opleider kindergeneeskunde, over kindergeneeskunde in Nederland en elders in de wereld.

Als collega was ik vereerd dat hij me uitnodigde om in het kort mijn visie op de toekomst van de opleiding kindergeneeskunde in Nederland te delen.

Tenslotte presenteerde Rob Rodrigues Pereira de ontwikkelingen in de presentatietechnieken in een boeiend verhaal “Van viltstift tot PREZI”.

Prof. Barkley liet op basis van gegevens uit veel verschillende bronnen zien welke doordringende gevolgen ADHD kan hebben op het functioneren van adolescenten en volwassenen.Het begint met gebroken gezinnen, problemen met leeftijdsgenoten, afgebroken schoolcarrieres, moeilijkheden met politie en justitie, verslavingsgedrag (nicotine, coffeine, alcohol en andere), risicovol sexueel gedrag, ” accident prone” verkeersgedrag, problemen met werkgevers, financieel problemen, huwelijks- en relatieproblemen en meer risico op ongezonde leefstijl. “Niet levensbedreigend (hoewel?) maar wel levensbedervend” – een citaat van Rob P. Zijn stelling is dat juist vroege behandeling van ADHD met de combinatie van medicatie + psychoeducatie een gunstig effect heeft op de langetermijnprognose. Hiervoor komen steeds meer aanwijzingen uit wetenschappelijk onderzoek.

Prof. Swaab voerde talloze voorbeelden aan voor de kwetsbaarheid van het zich ontwikkelende brein. De meest gevoelige periode van het brein ligt in de vroege ontwikkeling, d.w.z. de eerste weken tot ca 3 mnd na de conceptie. Dat geldt met name voor alcohol en veel medicijnen, die desastreuze gevolgen kunnen hebben op de vorming van de hersenschors. Het brein is echter gedurende de hele uitrijping tot voorbij de adolescentie vatbaar voor schadelijke invloeden in termen van medicatie, toxinen en verslavende middelen. Prof. Swaab heeft zich in zijn eigen werk vooral gericht op de invloed van (geslachts)hormonen op de hersenen. Het inzicht dat een verstoorde balans van gelachtshormonen ook in de 2e helft van de zwangerschap  gevolgen kan hebben voor de “gender identiteit” (voel en gedrag je je als meisje/jongen – vrouw/man) los van de uitwendige geslachtskenmerken, was in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw voor velen schokkend, even als de ontdekking dat hersenen van mannen en vrouwen in veel opzichten verschillen. Voor wie daar meer over wil weten, is zijn boek “Wij zijn ons brein” (link zie boven) van harte aanbevolen.

Prof. Heymans hield, zoals altijd, een bevlogen en gepassioneerd betoog over het verleden van de Nederlandse kindergeneeskunde en zijn inzet om onze kennis en kunde ook dienstbaar te maken voor ontwikkelingslanden in goed doordachte ” global health projecten”, waarin we, jonge dokters maar ook onze kindergeneeskundige onderzoekers en kinderafdelingen, veel van elkaar kunnen leren. Inzet voor maatschappelijke participatie van iedereen en compassie met de armen, kwetsbaren en zwakkeren is onmisbaar voor de kinderarts. Of het nou gaat om kinderen die we helpen te overleven van voorheen dodelijke ziekten (ten koste van levenslange beperkingen) of kinderen in ontwikkelingslanden die ontzettend veel baat hebben bij scholing van hun gezondheidswerkers in de meest elementaire kennis en vaardigheden (hygiëne, vaccinaties, malariabestrijding, gezonde en veilige voeding).

Rob Rodrigues Pereira herinnerde ons met zijn antieke overheadsheets (en een antieke overheadprojector die nog ergens te vinden was) wat we tot aan het begin van de deze eeuw gewend waren: onleesbare sheets, rommelige voordrachten etc. Hij liet dit naadloos overgaan in een powerpointpresentatie en tenslotte de moderne variant daarvan, de PREZI (zie Prezi.com), ondertussen aandacht vragend voor de onrechtvaardigheden en de ongelijke verdeling van middelen en mensen in de gezondheidszorg hier en elders in de wereld. Een van zijn favoriete ” information graphics” is de website Worldmapper.org. Talloze grafieken die prachtig inzichtelijk maken hoe gezondheidszorgproblemen zich verhouden tot andere indices. 

Tenslotte, of eigenlijk aan het begin van het symposium, verdedigde ik de stelling dat we in de toekomst andere kinderartsen (en andere jeugdartsen) nodig hebben, teneinde de enorme uitdagingen nu en in de toekomst (obesitas, diabetes, bewegingsarmoede, chronische ziekten, sociale tweedeling in de zorg) het hoofd te kunnen bieden. De winst zit hem in Nederland niet meer zozeer in complexe medische technologie, maar in het slagen van optimale samenwerking tussen preventieve en curatieve zorg. Dat kan mijns inziens alleen slagen als de schotten tussen preventie en curatief verdwijnen. En dat vraagt om een gemeenschappelijk basis in de opleiding van kinderartsen, jeugdartsen en AVG. De kinderarts meer buiten de muren, en waarom geen obstipatie en ADHD door de jeugdarts behandelen, maar dan wel met het complete pakket, inclusief medicatie. De ppt-presentatie is terug te vinden op Slideshare.

Het Symposium werd afgesloten met een aantal toespraken voor Rob: Ellen Fliers als ex-collega in het voormalige Clara Ziekenhuis en collegabestuurlid van het ADHD-netwerk (adhdnetwerk.nl) , Arnoud Weermeijer als vertegenwoordigen van de directie van het Maasstad Ziekenhuis en Burgemeester van Belsen van de gemeente Barendrecht overhandigde een gemeentelijke onderscheiding voor bijzondere verdiensten voor de gemeente met uitstraling naar ver buiten de grenzen. Zeer bewegend was het verhaal van Suzan Otten-Pablos, een ouder sprekend namens vermoedelijk vele patiënten en ouders, die haar column “De Pionier” voorlas, geënt op Rob, en tenslotte samen met Gera Schutte een flitsend filmpje over dokter Rob presenteerde. Suzan Otten-Pablos is – mede geïnspireerd door Rob – als ervaringsdeskundige ook actief geworden in de hulpverlening voor mensen met ADHD.