ADHD-therapie: eenvoudig als het kan, ingewikkeld als het moet. Over werkzaamheid en kosteneffectieviteit van medicatie.
Het blijft lastig om aan mensen die niet zelf of in hun naaste omgeving te maken hebben met van ADHD uit te leggen wat behandeling met medicatie (Ritalin en andere) kan bewerkstelligen. Vaak berust de weerstand op vooroordelen tegen medicatie en overdreven vorstellingen van het effect van pedagogische ondersteuning en gedragstherapie. Van Einstein is het citaat “it is harder to crack a prejudice than an atom”. Dat geldt ook in de discussie over het bestaan van de stoornis ADHD en het nut van medicatie. Helaas zijn er veel hulpverleners ook niet vrij van ideologische vooroordelen. Mijn indruk is dat het vaak hulpverleners zijn die niet uit eerste hand zicht hebben op wat er gebeurt bij de medicamenteuze behandeling van ADHD. Het voordeel van een medicus, of het nou een kinderpsychiater of een kinderarts is, is dat hij/zij het hele spectrum kan overzien en als regel samenwerkt in een team met orthopedagogen en psychologen. Ik ben me bewust dat argumenteren met voorbeelden niet wetenschappelijk is, maar tegen vooroordelen helpen stapels literatuur ook zelden.
Wat je in de spreekkamer met regelmaat tegenkomt is verbazing over het effect van zo’n “pilletje”: “…ik geloofde het niet, de juf geloofde het ook niet, maar haar cijfers schoten binnen een paar weken als een speer omhoog”, “…ik heb eindelijk rust in mijn hoofd”, “…hij mag weer op verjaardagfeestjes komen”, “…en de faalangst heeft íe ook niet meer”. Natuurlijk zijn er gevallen waarbij het vinden van de juiste dosering (of het juiste middel) tijd en geduld kost, maar als algemeen kinderarts die vrijwel het hele spectrum van de kindergeneeskunde in zijn spreekkamer ziet, ken ik weinig medicatie die zo patientvriendelijk is en in zoveel tevreden reacties bij kinderen en ouders resulteert. Laten we luisteren naar deze kinderen en hun ouders. Soms zegt een beeld meer dan 
vele woorden; hier een voorbeeld van het effect van Ritalin op het handschrift bij een jongen met ADHD.
Eenieder die zich zorgen maakt over de uit de hand lopende kosten van de gezondheidszorg, met name de GGZ, zou ook eens moeten stilstaan bij de vraag hoe zich effectiviteit en kosten verhouden van medicatie versus gedragstherapeutische begeleiding of combinaties daarvan. Als je dat doet kom je al snel tot de conclusie dat het niet doelmatig is om iedereen met ADHD eerst eindeloos lastig te vallen met dure en arbeidsintensieve psychosociale hulpverlening. Het gaat om maatwerk, waarbij je je moet realiseren dat gedragstherapeutische interventies in een stabiele gezinssituatie (een beetje kort door de bocht maar om de gedachte te bepalen: een intact gezin dat regelmatig samen aan tafel zit zonder dat de TV aan staat) weinig toevoegen aan het effect van medicatie en dat zij zonder medicatie nauwelijks effect hebben. Dat is beschreven in een artikel van door Jensen en anderen in 2005 . Een figuur uit dit artikel illustreert dat duidelijk: Gedragstherapie alleen is duur (de Y-as) en voegt weinig toe aan het effect (de X-as), terwijl medicatie alleen al redelijk effectief en goedkoop is. Toevoeging van gedragstherapie, de combinatie van medicatie met gedragstherapie, is zonder meer het meest effectief, maar verhoog de kosten ook aanzienlijk.
Vandaar de stelling: ADHD behandeling eenvoudig (medicatie + voorlichting naar behoefte) als het kan, en ingewikkeld en intensief als het moet (coaching van kind en gezin door multidisciplinair team in combinatie met medicatie).
Carsten Lincke 
Recente reacties