Over baby’s die extreem veel huilen (ook wel huilbaby’s genaamd)
Allereerst: ik heb een hekel aan de term ‘huilbaby’. De baby is altijd meer dan zijn klacht of ziekte. We spreken ook niet van ‘eczeembaby’ of ‘downbaby’. ‘Huilbaby’ kan snel een stigma voor het leven worden.
Veel baby’s huilen veel, en sommige extreem veel. De schattingen lopen uiteen, afhankelijk van de definitie van 10-30%.
Huilende baby’s – we vinden het zielig en natuurlijk willen ouders niets liever dan hun baby troosten – terecht en volkomen normaal. Gelukkig lukt dat meestal wel. Als dat niet lukt en het huilen neemt extreme vormen aan, dan worden ouders soms tot wanhoop gedreven. In zo’n situatie (“ik ben echt bang om mijn kind iets aan te doen”) is vaak een korte opname op een kinderafdeling de beste oplossing om de druk van de ketel te halen en uit te zoeken hoe het huilen verminderd kan worden. Daarvoor bestaan goede protocollen. Veel aandacht is nodig om het schuldgevoel van ouders (helaas niet eerlijk verdeeld – het zijn vrijwel altijd de moeders die hiermee zitten) te relativeren. Er is geen sprake van schuld of falen.
Wat is extreem veel huilen?
Een veel gehanteerde vuistregel is “meer dan 3 uur per dag gedurende 3 of meer dagen per week”. Omdat vrijwel alle baby’s wel eens kortere episodes hebben van meer huilen dan gewend, wordt er ook vaak nog aan toegevoegd: “langer dan 3 weken”. Je kunt ook zeggen: van extreem veel huilen is sprake als ouders dat zo ervaren en zich er geen raad mee weten. Dan is professionele hulp nodig.
Wat is de oorzaak van het extreme huilen?
Slechts zelden (bij minder dan 5% – dat is 1 op 20) is er sprake van meer of minder ernstige lichamelijke afwijkingen of stoornissen. Bij 95% is er dus niets aan de hand? Nee, niet in de zin van herkenbare of blijvende afwijkingen. Als we eerlijk zijn dan weten we het eigenlijk niet zo goed waarom sommige baby’s in onze cultuur zo extreem veel huilen.
Onze cultuur? Ja, in andere culturen waar baby’s veel op het lichaam van moeder worden gedragen, bestaat excessief huilen vrijwel niet. Tja, zouden we misschien ook (weer) moeten doen, maar dat vinden we lastig.
Meestal wordt het huilgedrag verklaard als een soort voorbijgaand aanpassingsprobleem (het duurt zelden langer dan 3 maanden) samenhangend met het feit dat mensenbaby’s vergeleken bij andere zoogdierbaby’s relatief onrijp ter wereld komen. En dat kan verschillen van de ene baby tot de andere. Een ander argument wat hiervoor pleit is het feit dat alles wat enigszins de situatie in de baarmoeder nabootst kan helpen om het huilen te doen stoppen of verminderen:
– foetale houding (dus niet plat op de rug liggen, maar hoofd een beetje op de borst, rug licht gekromd, benen opgetrokken, armen tegen het lichaam, zijligging)
– inbakeren
– ritmisch bewegen / wiegen (niet schudden)
– suizende en/of ritmische geluiden (zoals van hartslag, bloedsomloop en darmgeruizen in de baarmoeder): stofzuiger, wasmachine, föhn
Wat zijn lichamelijke oorzaken van excessief huilen?
Als er geen aanknopingspunten zijn voor een hersenbeschadiging tijdens de zwangerschap of de bevalling, als de baby normaal groeit (lengte, gewicht en schedelomtrek) en bij zorgvuldig lichamelijk onderzoek geen afwijkingen toont, dan wordt er vrijwel nooit een lichamelijke verklaring gevonden voor het huilen – zelfs als men zeer uitgebreid aanvullend onderzoek (bloed, urine, ontlasting, stofwisselingsonderzoek, inwendig kijkonderzoek van slokdarm en maag, ultrageluidonderzoek van de buik en MRI van de hersenen) zou doen. Dat is uit veel onderzoeken gebleken. Aanvullend onderzoek is dus vrijwel nooit nodig en wordt dan ook afgeraden. Een uitzondering is wellicht het weinig belastende eenvoudige urineonderzoek om eventuele sluipend verlopende urineweginfecties op te sporen. Maar ook dat levert zelden iets op. Nogmaals: dit geldt alleen als er geen alarmbellen in de voorgeschiedenis zitten en er bij lichamelijk onderzoek geen afwijkingen worden gevonden.
Welke afwijkingen kunnen een rol spelen bij excessief huilen?
– huidafwijkingen zoals uitgebreid eczeem: slechts bij ongeveer 10% van de kinderen met eczeem is er sprake van allergie (meestal koemelkeiwit). Als er geen familiaire belasting is met allergie (bij broertjes, zusjes of ouders) en de baby borstvoeding krijgt, dan is het niet zinvol om de borstvoeding te stoppen en te vervangen door gehydrolyseerde voeding (“hypoallergeen” of “koemelkvrij”). Als de baby normale flesvoeding krijgt, dan is het zinvol om na te gaan of sterk gehydrolyseerde voeding (op recept van huisarts, CB-arts of kinderarts) een effect heeft op de klachten. Het belangrijkste bij uitgebreid eczeem is goede behandeling van de huidafwijkingen. Meestal verwijst de huisarts hiervoor naar de kinderarts. De kinderarts betrekt bij zeer ernstige gevallen de dermatoloog bij de behandeling.
– koemelkeiwitallergie: als er behalve huilen geen andere klachten zijn (huidafwijkingen, diarree, bloed bij de ontlasting) dan is koemelkeiwitallergie onwaarschijnlijk. Bij veel baby’s worden er desondanks allerlei verschillende gehydrolyseerde flesvoedingen geprobeerd. Niets helpt, en dat is niet verrassend. Het is geldverspilling en het is ronduit vervelend als door allerlei goedbedoelde adviezen op deze manier de borstvoeding wordt gestopt.
– gastro-oesophageale reflux (lekken van zure maaginhoud naar de slokdarm door een zogenaamd niet sluitend maagklepje): dit is in uitzonderingsgevallen wel eens de oorzaak van huilen. Deze baby’s groeien niet goed en er zijn meestal ook andere problemen (slapte, voedingsproblemen, neurologische stoornissen). Uit goed onderzoek blijkt dat het als oorzaak van huilen veel minder vaak voorkomt dan vroeger gedacht. Zogenaamde zuurremmers (ranitidine, omeprazol, esomeprazol) helpen dan ook bijna nooit. In geval van twijfel (als er b.v. sprake is van veel spugen) is het verantwoord om voor beperkte tijd te proberen of een zuurremmer helpt. Een proefbehandeling van langer dan 2 weken is zelden zinvol.
Nog zeldzamere oorzaken en rariteiten:
– afwijkingen aan de urinewegen (met stuwing van urine): kunnen wisselend pijnklachten (kolieken) geven. Meestal is het patroon toch wat anders dan bij de gezonde baby die veel huilt.
– afwijkingen aan de darmen: bij ernstige afwijkingen (vernauwingen, aanlegstoornissen) staan braken en/of obstipatie en slecht groeien veel meer op de voorgrond dan excessief huilen.
“Krampjes” krijgen veelal de schuld en geven aanleidingen tot veel onnodige voedingswisselingen, die meestal niet helpen. Krampjes kunnen inderdaad wel eens huilen uitlokken (ook de meeste volwassenen hebben zo nu en dan onaangename of pijnlijke buikkrampen door normale darmbewegingen), maar als oorzaak voor langdurig, wekenlang veel huilen zijn krampjes geen verklaring. Ook koemelkeiwitallergie is hoogst zelden de oorzaak van darmkrampjes, in tegenstelling van wat producenten van zuigelingenvoeding suggereren.
– afsnoering (tourniquet) van een vinger of teen door een haar is wel eens beschreven
– neurologische stoornissen zoals gevolgen van ernstig zuurstoftekort tijdens te zwangerschap of de bevalling of aanlegstoornissen van de hersenen: deze verraden zich vrijwel altijd door de voorgeschiedenis of afwijkingen bij het lichamelijk onderzoek: te kleine of te grote schedel, ontwikkelingsachterstand, abnormale spierspanning en bewegingspatroon, afwijkend oogcontact
– afwijkingen aan de oren, oorontstekingen, vocht in het middenoor: bij jonge zuigelingen zonder andere afwijkingen zeldzaam.
Wat is geen oorzaak van excessief huilen?
– blokkades van nekwervels, ook wel KISS genaamd (Kopfgelenk induzierte Symmetrie Störung)
Hiervoor bestaat geen enkel wetenschappelijk bewijs. De op deze theorie gebaseerde behandelingen moeten worden beschouwd als kwakzalverij. Voor zover er manipulaties van de nekwervels aan te pas komen: dit is levensgevaarlijk en er zijn doden bij gevallen. Niet doen!
Waar kan ik betrouwbare informatie vinden?
Kinderarts Carole Lasham heeft een informatief boekje geschreven over de “Karp-methode” van Harvey Karp, een Amerikaanse kinderarts, die ondanks zijn goeroe-achtig voorkomen en overeenkomstige publiciteit in feite een no-nonsense aanpak aanbeveelt die gebaseerd is op eenvoudige principes: inbakeren, zijligging, sussen, wiebelen, en laten zuigen.
Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid biedt betrouwbare informatie voor hulpverleners en ouders in de Multidisciplinaire Richtlijn Excessief Huilen
Mijnkinderarts.nl, een informatieve site van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK)
De informatie op de site zelf is van goede kwaliteit. Als je verschillende sponsorlinks aanklikt, dan is dat niet altijd het geval. Zo wordt bij voorbeeld de indruk gewekt dat reflux en koemelkeiwitallergie een belangrijke rol spelen bij excessief huilen, duidelijk om het gebruik van koemelkvrije voeding op proef aan te moedigen. Dat is medisch gezien niet zinvol (en eigenlijk zou de NVK er scherper op moeten toezien dat niet doorgelinkt wordt naar dit soort sites).
Carsten Lincke 
Recente reacties